Konferencja podsumowująca Projekt DART
3.09.2012
Biuro Kanclerza Federalnego Brandenburgii,
Brandenburg Hall
Heinrich-Mann-Allee 107, House 12, 14473 Poczdam
Dnia 3 września 2012 r. w siedzibie Kanclerza Federalnego Brandenburgii odbyła się konferencja podsumowująca Projekt DART nr 0808R2, zorganizowana pod przewodnictwem ILB-Investitionsbank des Landes Brandenburg przez Land Brandenburgii, reprezentowany przez Biuro Kanclerza.
Z ramienia DOPS w konferencji udział wzięła siedmioosobowa delegacja pracowników DOPS w składzie: p. Iwona Włodarczyk (Z-ca dyrektora ds. Adopcji DOPS), dr Agnieszka Pierzchalska (DOPS, kierownik Działu Współpracy i Analiz), Karolina Samborska-Zaleska (DOPS, Specjalista ds. współpracy z zagranicą – Koordynator DART w DOPS), Renata Hrehorowicz (DOPS, Koordynator Projektu EFS) oraz ekspertów zewnętrznych: Maryla Bogowolska Wepsięć oraz Antoni Zwiefka (kierownik i koordynator projektów unijnych w Wydziale Zdrowia UMWD) i Beata Bartłomiejczyk-Pyka (DWUP, kierownik Wydziału Rynku Pracy).
Realizatorzy Projektu postarali się, aby podsumowanie dotychczasowych działań w ramach realizacji DART zostało wzbogacone o przykłady sytuacji demograficznej nie tylko na obszarze UE, ale także w Azji i Ameryce Północnej. W związku z powyższym do udziału w konferencji oprócz Partnerów Projektu zaproszeni zostali przedstawiciele władz regionalnych, eurodeputowani oraz osoby związane z realizacją projektów podobnie jak DART, odnoszących się do problematyki prewencji i zwalczania negatywnych skutków przemian demograficznych.
Konferencja zainaugurowana została przez p. Sabine Beckmann (Inforadio), moderatora przedsięwzięcia, która przedstawiła zaproszonych prelegentów, najważniejszych gości oraz w skrócie przybliżyła najważniejsze założenia powyższego spotkania, skupiając się na kwestii rzeczywistego wkładu Projektu w kwestie zwalczania negatywnych skutków przemian demograficznych na obszarze wybranych regionów UE. W pierwszej części konferencji uczestnicy wysłuchali wystąpień czterech poniższych prelegentów:
1. Tina Fisher, Sekretarz stanu; Pełnomocnik Brandenburgii ds. kontaktów z rządem federalnym.
Uczestnicy konferencji powitani zostali przez p. Fisher w imieniu Kanclerza M. Platzeck’a, w którego imieniu zaprezentowano krótki zarys sytuacji demograficznej i prognoz dotyczących przemian demograficznych na obszarze Brandenburgii, zgodnie z którymi w roku 2030 ok. 2/3 populacji stanowić będą osoby w wieku emerytalnym, zaś sama społeczność omawianego regionu ulegnie znaczącemu zmniejszeniu. Stan taki generuje potrzebę wypracowania z wyprzedzeniem kompleksowej i solidnej strategii przeciwdziałania powyższym negatywnym skutkom. Wśród podejmowanych do tej pory działań władze Brandenburgii skoncentrowały się na powołaniu specjalnej Komisji ds. przemian demograficznych na poziomie lokalnym, regionalnym i ogólnopaństwowym oraz utworzeniu specjalnej sieci współpracy z Saksonią, której jednym z rezultatów jest realizacja Projektu DART
2. Kerstin Westphal, Parlament Europejski
Członkini PE, p. Westphal zaprezentowała kierunki rozwoju tzw. polityki spójności UE w odniesieniu do przeciwdziałania negatywnym skutkom przemian demograficznych. Zwróciła także uwagę na fakt iż współcześnie problem demograficzny został podniesiony do rangi najbardziej palących-obok przemian klimatycznych- problemów, z którym musi się zmierzyć UE, dowodem czego jest ustanowienie roku 2012 Europejskim Rokiem Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej. Stąd potrzeba wykazania pomysłów na próbę skorygowania niekorzystnej sytuacji demograficznej przy wykorzystaniu funduszy unijnych.
3.Tilmann Stenger, Członej Zarządu ILB- Partnera Wiodącego DART.
W krótkim wystąpieniu p. Stenger wyjaśnił zasady funkcjonowania ILB i jego rolę jako jednostki zawiadującej funduszami regionalnymi, które przeznaczane są na finansowanie projektów służących rozwojowi szeroko pojętej społeczności lokalnej. Przybliżył założenia i proces realizacji omawianego Projektu od strony organizacyjnej, omawiając także kwestię wyselekcjonowanych 89 Dobrych Praktyk jako wkładu w transregionalną wymianę doświadczeń, których strona jest Brandenburgia. Prelegent podkreślił również iż kwestia demograficzna jest uwzględniana nad wyraz często w działaniach podejmowanych i finansowanych przez ILB ze względu na problematyczną sytuację regionu w powyższym zakresie. Zwrócił także uwagę na potrzebę uproszczenia procedur związanych z finansową realizacją projektów wykorzystujących fundusze unijne, zwłaszcza w odniesieniu do programu INTERREG, dzięki czemu partnerzy wiodący mogliby w większym zakresie skupić się na pracy merytorycznej.
4. Prof. dr Klus Hurrelmann, Wydział Zdrowia Publicznego i Edukaci, Hertie School/Berlin.
W wystąpieniu pt. „Polityka w kontekście zmieniającej się sytuacji demograficznej” p. Hurrelmann podkreślił kwestię wpływu procesu starzenia się społeczeństwa na młodsze pokolenia. Opierając się na wynikach przeprowadzanych wcześniej badań, podkreślił konieczność opracowania alternatywnych rozwiązań odnośnie polepszenia sytuacji młodych osób w dobie niekorzystnych przemian demograficznych. Odniósł się przy tym do tezy, iż w świetle tak gwałtownego starzenia się społeczeństwa, które stanowi niebezpieczeństwo także dla utrzymania struktur demokratycznych w państwie, obowiązująca dotąd zasada, iż „przyszłe pokolenia będą mieć lepiej niż poprzednie”, może przestać obowiązywać. Tym samym potrzebny może okazać się nowy kontrakt społeczny, w ramach którego młode pokolenia zyskałyby większe prerogatywy i zwiększone instrumenty nacisku społecznego (np. prawo głosowania poniżej 18 roku życia), zaś starsze pokolenia wypracowałyby zmodyfikowane ustalenia dotyczące emerytur i ubezpieczeń zdrowotnych.
W drugiej części konferencji przedstawione zostały prezentacje Partnerów DART, dotyczące merytorycznej strony realizacji Projektu. W pierwszej kolejności wystąpił p. Risto Poutianen z Regionalnej Rady Północnej Karelii (PP6), odpowiedzialny w ramach Projektu za nadzorowanie prac w w ramach Komponentu 3-„Wymiany doświadczeń celem zidentyfikowania i przeanalizowania dobrych praktyk”. Pan Poutianen przedstawił zaangażowanych Partnerów, zasady uczestnictwa w Projekcie oraz prekursorski charakter podejmowanych działań w zakresie wyszukania sposobów zwalczania negatywnych skutków przemian demograficznych. Poruszył także kwestię największych trudności napotykanych przy realizacji Projektu, jak również proces tworzenia i końcowy efekt rekomendacji politycznych w kontekście wykorzystania ich przy planowaniu strategicznym we współpracy międzysektorowej przy tworzeniu polityki. Przybliżył powyższe polityczne rekomendacje w odniesieniu do trzech dziedzin, które objął Projekt, tj.;
– Tradycyjna i innowacyjna gospodarka
– Edukacja i kształcenie ustawiczne w kontekście dostępu do rynku pracy
– Opieka zdrowotna i usługi społeczne.
Prelegent podkreślił innowacyjny i pilotażowy charakter Projektu, którego uczestnicy dzieląc się doświadczeniem oraz wprowadzając bezpośrednio możliwe do wdrożenia rozwiązania stanowią regiony prekursorskie w rozwiązywaniu problemów implikowanych przez zmiany demograficzne.
W dalszej części wystąpiła p. Maja Rocak (PP9), która przybliżyła strategie, koncepcje oraz rozwiązania w zakresie problematyki demograficznej, w odniesieniu do wyselekcjonowanych w ramach warsztatów tematycznych dwunastu tzw. Najlepszych Praktyk, zaprezentowanych w trakcie konferencji DART zorganizowanej w Dreźnie, Pradze oraz Kajaani. Złożyła także podziękowanie dla p. Erji Lehikoinen za jej olbrzymi wkład w realizację Komponentu 3 DART.
Organizatorzy konferencji pragnąc ukazać szersze spektrum problemów demograficznych zaprosili do udziału gości spoza Europy: prof. Marca Termote’a z Departamentu Demograficznego Uniwersytetu Montrealskiego oraz p. Wang’a Qian’a, Dyrektora w Departamencie ds. Migracji i Planowania Rodziny z Chińskiej Republiki Ludowej. Pierwszy z prelegentów omówił problemy demograficzne na przykładzie wskaźników dotyczących różnych regionów Kanady, zwracając uwagę na ścisłą korelację pomiędzy kwestiami demograficznymi a ekonomicznymi. Postulowana była także idea ujednolicenia sposobów pozyskiwania danych-wskaźników, na obszarze Kanady i Europy-np. za pośrednictwem EUROSTAT, jak również konieczność większego odniesienia do specyfiki regionu w opracowywanych strategiach, dotyczących zwalczania negatywnych skutków starzenia się społeczności lokalnych i zmniejszania ich liczebności.
Chiński prelegent skoncentrował się w swojej prezentacji na zaletach oraz wadach państwowej polityki rodzinnej realizowanej w ChRL, ukazując całkowicie odmienne spojrzenie na kwestie demograficzne z perspektywy państwa o największej populacji na świecie. W głównej mierze omówiony został problem znaczącej dysproporcji pomiędzy liczebnością kobiet oraz mężczyzn oraz jej społeczno-ekonomicznych konsekwencji, zwłaszcza w kontekście gwałtownego starzenia się społeczeństwa chińskiego i niekorzystnych przemian w strukturze rodziny.
Po zapoznaniu się z przykładami niekorzystnych skutków przemian demograficznych na przykładach państw spoza kontynentu europejskiego uczestnicy konferencji mieli możliwość wysłuchać wystąpienia dr Jörga Bentmann’a, Dyrektora Departamentu w Federalnym Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, dotyczącego założeń niemieckiego rządu odnośnie prewencji i korygowania niekorzystnych skutków przemian demograficznych, sformułowanych w strategii działań z 2011 roku. Szczególny nacisk położony został na wzmocnienie prywatnej i publicznej infrastruktury w okręgach rolniczych charakteryzujących się zmniejszoną liczbą mieszkańców, wzmocnienie potencjału rodziny (jako podstawowej komórki społecznej) oraz kształcenia ustawicznego w kontekście przedłużania zawodowej aktywności. Następnie przedstawiona została prezentacja p. Thorsten’a Kohlisha, Koordynatora i Doradcy Projektu we Wschodnim Punkcie Informacyjnym INTERREG IVC w Katowicach, dotycząca wymiany doświadczeń w ramach Projektów realizowanych w ramach programu INTERREG IVC oraz perspektyw kontynuacji współpracy państw unijnych w roku 2014. Omówione zostały w niej wszystkie projekty dotyczące problematyki demograficznej, które zrealizowano do tej pory w ramach INTERREGU IVC, jak również proces kapitalizacji programu, celem pełniejszego wykorzystania efektów zrealizowanych projektów, szczególnie w odniesieniu do korzyści, jakie mogłyby odnieść władze lokalne i regionalne na obszarze Europy. Pan Kohlish podsumował swoje wystąpienie konkluzją, iż w strategii Europa 2020 kwestia niekorzystnych skutków przemian demograficznych zaliczona została w poczet najistotniejszych problemów, z którymi w ciągu najbliższych dekad będzie musiała się zmierzyć Unia Europejska.
Podsumowania konferencji dokonała p. Tina Fisher, podkreślając fakt kompatybilności i konieczności współpracy pomiędzy wszystkimi regionami europejskimi w zakresie przeciwdziałania negatywnym skutkom przemian demograficznych. Stanowią one olbrzymie wyzwanie, wymagające kreatywności, poświęcenia czasu i środków oraz skuteczności, w czym pomocne jest realizowanie inicjatyw na wzór Projektu DART. Zwróciła uwagę, iż pomimo że nie wszystkie rozwiązania i dobre Praktyki zaprezentowane w ramach DART są możliwie do wdrożenia we wszystkich pozostałych regionach, to stanowią one doskonały punkt wyjścia do dalszych poszukiwań sposobów polepszenia sytuacji społeczno-ekonomicznej na obszarach dotkniętych przez kryzys demograficzny. Inicjują także zacieśnienie współpracy między regionami, której efekty ujawniają się zwykle w kilka lat po zakończeniu działań projektowych. Podkreśliła też fakt przyszłościowego charakteru zastosowania nowych technologii-zwłaszcza elektronicznej opieki zdrowotnej oraz E-learning , które znalazły się wśród Dobrych Praktyk DART, oraz konieczność wspierania oddolnych inicjatyw społeczności lokalnych.
Konferencja wzbogacona została o wizytę studyjną, zorganizowaną dla Partnerów DART przez niemieckiego gospodarza w siedzibie Rolls-Royce’a, w miejscowości Dahlewitz. Uczestnicy wizyty zostali zapoznani z działalnością firmy RR, która przekwalifikowała się z produkcji samochodów na produkcję turbin oraz innych elementów do silników samolotowych, a obecnie jest drugim co do wielkości producentem silników samolotowych, produkując silniki do lotnictwa cywilnego, a nawet wojskowego. Dyrekcja przedstawiła krótki zarys działalności firmy, prognozy i kierunki rozwoju, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii pozyskiwania, szkolenia i utrzymania wykwalifikowanej kadry pracowniczej w warunkach niżu demograficznego.
Sprawozdanie z warsztatu DART pt.
„Szybki wzrost i umiarkowane starzenie się społeczeństwa-regiony europejskie w obliczu przemian demograficznych.”
W dniach od 24 do 25 września 2012 r. odbył się warsztat zorganizowany w ramach Projektu DART nr 0808R2. Z inicjatywy gospodarzy – włoskiego Regionu Veneto (PP10) oraz Partnera Wiodącego DART – Investitionsbank des Landes Brandenburg (ILB), zorganizowano spotkanie w kooperacji z European Network of Social Authorities (ENSA) oraz European Local Inclusion & Social Action Network (Elisan Network). Spotkanie podzielono na dwie części , z których pierwszą poświęcono dyskusji na temat ogólnej sytuacji demograficznej (w kontekście negatywnych skutków przemian zachodzących w populacjach regionów europejskich), druga zaś część dotyczyła prac zaplanowanych stricte w ramach projektu DART. Ideą przewodnią przyświecającą organizatorom było umożliwienie wymiany doświadczeń w powyższym zakresie, ale również zawiązanie ewentualnej, przyszłej współpracy jednostek, instytucji i władz odpowiedzialnych za kształtowanie instrumentów polityk związanych z szeroko pojętym procesem przemian demograficznych. Z powyższego powodu lista członków seminarium poszerzona została o reprezentantów jednostek i instytucji spoza grona partnerów DART.
W pierwszym dniu warsztatu zaproszeni goście zostali powitani przez Panią Flavię Zuccon z Projektowego Wydziału ds. Współpracy Zagranicznej Regionu Veneto oraz p. Perttiego Hermannka, Kierownika Projektu DART z ramienia ILB, który przybliżył gościom ideę i zasady realizacji DART. W dalszej części spotkania zaplanowany został panel dyskusyjny pt. „Zarządzanie przemianami demograficznymi bieżąca sytuacja w Europie oraz Regionie Veneto”. Do udziału w dyskusji zaproszeni zostali p. Bruno Anastasia (Region Veneto, Wydział Nadzoru Rynku Pracy i Imigracji-prezentacja pt. „Przemiana demograficzna regionu Veneto-czynniki warunkujące transformację.”), p. Fausta Ongaro (Uniwersytet w Padwie, Wydział ds. Badań Statystycznych – „Starzejąca się populacja oraz osoby starsze w perspektywie nowego tysiąclecia”) oraz p. Jos Sterckx (Agencja Współpracy Flandria-Europa, Reprezentant ENSA/ELISAN Network). Podsumowania powyższej części dyskusyjnej dokonał Dyrektor Urzędu Pracy Veneto, p. Sergio Rosato.
Druga część spotkania przeznaczona została wyłącznie dla Partnerów DART. Pod przewodnictwem dr Uli Oel’a (PP2 DART) oraz Christiny Heneghan (PP4), zebrani zajęli się dopracowywaniem ostatecznej, poszerzonej wersji Raportu Finałowego. W ramach warsztatu-ze względu na ograniczenie czasowe oraz fakt dokonania wcześniejszych ustaleń droga mailową, domówione zostały najważniejsze aspekty poszczególnych działów Raportu, aczkolwiek stanowi on efekt końcowy wielomiesięcznej, wytężonej pracy. Dlatego też ewentualne zastrzeżenia lub komentarze dotyczyły wyłącznie kwestii związanych z koniecznością modyfikacji poszczególnych sekcji, szczególnie w kontekście ich skrócenia lub przeciwnie-wzbogacenia o dodatkowe treści, ewentualnie zmiany ich kolejności.
Następnego dnia Partnerzy zyskali ostatnią szansę przedyskutowania zbioru zaleceń, tzw. politycznych rekomendacji, koniecznych do wyartykułowania w ramach Projektu. Spotkanie zorganizowane w powyższym celu odbyło się poza historycznym centrum Wenecji, w siedzibie Agencji Pracy Regionu Veneto w Mestre. W ramach kreatywnego warsztatu, moderowanego przez Sandrę Rainero (PP10) pt. „DART- kierunki dróg ku strategii EUROPA 2020. Efekt zaleceń z zakresu szczegółowych polityk”, dokonano sformułowania i podsumowania ostatecznych rezultatów działań i politycznych rekomendacji wypracowanych w ramach DART.